TIGI PEKU EWAIDAKITA MANA .

Persi Bahasa Mee; Wissermeren)*

Tikaga

okai Woge yokaga idana Ponamake Ege begaiga kokaa uwaga okai kokaa
ubana duwana tegi. Kouda makeko api idanama akatuku egai. Okaina
kokaa ubate yagamo api. Kouda makeko okeyai mana awegagai, mana
awegai mumaiko inai wiyaa auwaipageno awegamakegai. Kouda makeko
enano miyo Kamuu tadi nauwiye awegayake, yagamo koda owapa
auwegai. Yagamo kodo ukame nakame wiya epa oo etega inai amegenoko.
Tiyake enano amewei aategai Ikai akapanekaiyano. Kouda make okei
umitou tetega koda okeyai waka akagaa egai. Tiyake okeyai waka
akabuke eeyake yoka wii amakiyawegai. Kou yoka wii ekako: Tigimau
Tigi, yokaumaumee ekako, yokaibomee ekaki Tigi dege, ipougamee ekaki
Douw, wiiyago idaaki Iyowau etita. Kou uguwo okeiya umiitou enato.
kouyoka wiiko, okei ibo kida tiyakena, umidoba toudoba enato. Kouda
makeko okei woo wudi yamowudi tegai. Panekaumaumema wenekame amoye
idamaki Apagougi koda miyoto eta. Tigi dege idaaki Mapiya Abaimaida
miyouwita, Dawaikunu, Bomomani tina tita. Yame wiyagoki Bokaibutu
amouwita. Nakame ekaki Woge. Pona
make. Kou Tigiumau Tigima Iyowau yame amoye idama wiyako,kouda ukame
nakame wiya eepa oota.


Kou Tigi Peku ewaidakita mana kouko Tigiumau okai maidamake mana.
Tigimauya ewaa awita mana.Mana epautoko koudani: “Tigimau kodo okai
wakapa uweyake, Yameme kiya tuu etiyake uwiyake Tigi Peku kitamana.”
okai emogeto meenaki. Aada teekowai piga noto naki. Waka okeyai
akabuke eyakeko ibopo aumaibeuga koda akanogimee-akanogimeeto.
Tigiumau tikago modoga, okeyai emoge dimito eewado. Tikago modo
kitaida make agoo wiya umibeu yokapaineko. Epaikaboga okeyai buga
akanogime-nogime, eepeu tepeu to eigai. Okai yamemeki yokame paine
eebaga kouko, yoka duwapaga ubataiga yamake, kou kei taibeu tiyake
manato-manato teewo.

Yameme; yoka duwapaga ubataiga yamake. Uti woda, ekina koudani komaiya beu.
Yamemeki teki-teki komaiya beu, aniya yoka napaipiga dimi komaiya gai
beu. Mumai yagoko yameme kidiki dimi poto uwi mei komaiya beu. Dimi
wogaigai komaiya beu, pini mana gaki ategi, yagamome kodo etiko “aki
kou akadamo kuga tumiyake yamouwi, damo kakebayawegaka uwii
noto etegi. Koudamake yagamome kodo maa yamo podometo uwega. Aki dimi
beu yagamoma kimiyo modo doba yoka kiima ikai auwai noto etegi. Aki
gapeida ouwino etegi. Ikai kaiya make abokai kawaiya make abokai eete
auwai. ikai wiya yamo atumiyake auwai.” Kou peubaita etegi.
Koudamakeko okai yagamomema modo dobaka yokakima opodomiyake wako
kadamouga auwegai. Woo uwo momayatouga woo auwegai. Kouko
wakouwe Apagougi make wouwe Tekewapa woo ouwita. Kouda tekewapa
makeko ibopo otou beu. Kou tekewapa kouko Mowanemani make epa
yamaatoka uwai yato ka maki. Tigioumau kouda umi tou bega, kouda
makeko woo awi yatouga woo ouwega.

Kouda make woo ouwe tete Odedimi kagama wadouyo okega.
Ani kawedani tai dimi gaga tepaya, dimi akatige tidoke, meeka dimi
gaiya daniko beu. Eniya dimi eniyaipo kidoke tega. Woo awiyato
begaiga wiyouwega. Kou miyo mee okei magona totouyogo, kouda okai ee
duwaga, ee duwategako kouda tota bageka koda edouko okai watiyaiga
uwo wado eemetete okaiya ogokabo keitiyoka, Koudamakeko okai watiyaka
bageido koda piya tina duwayake okai ebobe piya tinaka tuku-tuku
yatiyake tegai.


Tigiumau wautigote wado gotoki tega. Tikako okai wado wudu-wowudu aiko awiyato
Iyadimi aitato miyanimakai. Kouda makeko okai yoka pamakai. Yoka
pamakiyakeko yokaki Adii epa namunetai eteta. Yoka yame. Kii yame
yokaki ekaki “Takimai” meneta. Takimai etita kouko okeiya maki yatakimai note. Tiyake
Tigiumauko kou kunumaki woya kodo uwo peku keenita. Nakameya Tigi
peku etetaa kouko uno magona agapi magona umetaida nakame Woge adama
Tiganidouda wadouyo kiyake, kouda tota bageidoka atiko kouya make kapumi yake
awiyato Iyadimi aitato miyaanimakega etita. Tiyake okai koudamakeko
nemouga epedoke uwegi. Tiyake maakodo Iyadimi aitato uwo peku tidoke
tiyake totouyo. Kouda makeko uwo peku kodo wado eeme tete okaiya ogo
duwaage keitiyoka nakame kiya etita manako “akiko Tigiumau uwo peku
kiyake aniko topaka natete kouno uwo miyouweti” etiyake makodo uwo
peku miyouwe teta. Tiyake nakame kiya kou uwo ekako “Tigi Peku
eteta. Koudamakeko nakameki Kamuu koda amouwita. Tiyake kou Tigi Peku
watiyaiga Kamuu make Tigi tuma, Woge tuma amo kato yoko kato
Titouyoko uwo peku emeetai. Kouko ani kouya ikimamee topa note. Ini
yaweteka uwo miyouwetai etetai, okei epi bagekako. Kou eti touyoko
maakodo uwo miyouwe tetai. Kou maki kouko meenakama aniya
makinoma tai beu, beu-beu etaibeu, tiyake Tigiumau kodo iya kunu
makida kouda miyoto teta. Tiyake Tika make itoto kou kunu ekako Tigi
Kunu makiino teta. Kou uwo pekuko ekako Tigi Peku etita. Kou okogoka
meeidoko Tigi bage etita, kecamatan naa ekako kacamatan Tigi itoko
teigaikou.

Koudamakeko Tigi Peku watiyakaa mee tumaiyako: Adii, Madai, Doo, Takimai, Mote,
Pekei, Agapa, Douw, Badii, Goo, Ukago, Giyai, Edowai, Pakage, Ikomou,
Kotouki, Dogopiya, Koto, Pinibo, Abuya, Apoga, Daga, Badokapa, Yine,
Kudiyai, Kei waguwoma mepina tumaiya kei umeigai. Tigi Peku ebobeta
kei mee tuma waguma mepina kei topai. Yamake Tigi tumako kou uwo peku
ebobe kouyako beu topai. Kouko okeiya makiiko beu. Tigi tuma okeiya
makiko Kamuu, okei umi tou maiya Kamuu ma Mapiyama. Tigi tumaka Kamuu
okeiya makiko: Kimupugima, Epeidama, Tekewapama, Dikipugama
Dogiyaugima,Tiganidoudama,Titokunumato. Tigi tuma Mapiya okei
totaidako: Abaimaidama, Dawaikunuma, Bomomanima umeigai.

Kokaapo:

buah pandan yang enak jika dimakan
Tiganidouda:
eks genangan danau Tigi,sebelum danau Tigi terbentuk